4. Zuiver afvalwater. Energieneutraal en circulair

Op weg naar het sluiten van kringlopen van water, energie en grondstoffen

HDSR zorgt dagelijks voor het zuiveren van het afvalwater van circa 750.000 huishoudens en bedrijven. Bacteriën doen het meeste werk, en met aanvullende zuiveringsstappen kunnen we nutriënten (fosfor en stikstof) nog beter verwijderen.

De laatste jaren is duidelijk geworden dat ‘nieuwe’ stoffen zoals medicijnresten, brandvertragers, coatings en microplastics steeds vaker voor problemen zorgen. Veel van deze microverontreinigingen kunnen met een extra stap verwijderd worden en deze stap willen wij zetten. Hierbij krijgt het restwater een veel hogere kwaliteit, zodat dit makkelijker hergebruikt kan worden.

En ook andere stoffen kunnen teruggewonnen worden uit het afvalwater en zuiveringsslib, zoals cellulose en alginaat. We zien afvalwater en slib niet meer als afval, maar als grondstoffen, water en energie, waarvoor we allerlei nuttige toepassingen kunnen vinden.

Om de uitstoot van broeikasgassen te beperken gaan we aan de slag met het besparen en opwekken van energie en het terugwinnen van energie en grondstoffen. In 2020 is onze duurzaamheidsvisie vastgesteld met het motto ‘Doe, denk, duurzaam’. Daarin is onder andere het doel opgenomen om onze uitstoot van broeikasgassen terug te brengen met 49% in 2040. Wij willen een emissieloos, circulair en biodivers waterschap worden! Door eigen energie op te wekken om aan onze eigen energievraag en die van anderen te voldoen, door duurzaam aan te besteden, door minder ruwe grondstoffen gebruiken en grondstoffen terug te winnen uit afvalwater en andere reststromen. Met heldere doelen geven we energie & grondstoffen een duidelijke plek in ons werk.

Wat is onze ambitie?

Extra stap in zuiveren

Door de nieuwe ambities op het gebied van duurzaamheid én steeds hogere eisen aan het zuiveren van afvalwater stellen we een nieuwe zuiveringsvisie op tegelijk met dit waterbeheerprogramma. Deze bevat de volgende onderdelen:

om de waterkwaliteitsdoelen te halen gaan we ons afvalwater nog verder zuiveren, zowel wat betreft nutriënten als ‘nieuwe stoffen’, om te voorkomen dat deze stoffen via de afvalwaterketen in ons oppervlaktewater terechtkomen. Het reduceren van de emissies uit de rioolwaterzuiveringsinstallatie (rwzi) Zeist en het verwijderen van medicijnresten op onze zuiveringen is daar een concreet voorbeeld van. In de zuiveringsvisie staat een concrete ambitie voor het zuiveren van afvalwater in 2050 – wordt hier overgenomen;
onze ambitie en aanpak voor energie en grondstoffen op de zuiveringen. Een belangrijk onderdeel is de slibstrategie 2040, die concreet richting en invulling geeft aan het verduurzamen van de verwerking van ons zuiveringsslib;
naast energieneutraal willen we in de toekomst ook klimaatneutraal zijn. De voor het klimaat schadelijke broeikasgassen op onze zuiveringen, zoals methaan en lachgas, proberen we zoveel mogelijk terug te dringen. Daar is eerst nog wel onderzoek voor nodig, want we weten nog onvoldoende waar, wanneer en waarom deze gassen vrijkomen.

Energieneutraal op weg naar een emissieloos waterschap

Het doel van de energietransitie is om klimaatverandering zoveel mogelijk af te remmen. Verminderd energieverbruik en de overstap op duurzame (hernieuwbare) energie beperkt de uitstoot van CO₂ en zijn daarmee de kerndoelen van de energietransitie. Er is niet één technische oplossing die de energietransitie van het waterschap bepaalt. Een mix van verschillende duurzame energievormen is nodig, en maatwerk per gebied en gemaal of zuivering is essentieel. De bekendste vormen van herwinbare energie, waar het waterschap van meerwaarde kan zijn, zijn:

bio-energie (slib uit afvalwater en berm- en slootmaaisel);
aquathermie (warmte uit water);
zonne-energie;
windenergie.

Naar een circulair waterschap

Veel milieuproblemen zijn in de kern te herleiden tot verspilling van grondstoffen. Dat leidt namelijk tot uitstoot van verontreinigende stoffen naar lucht, water en bodem, met ongewenste effecten. Dit grondstoffenprobleem wordt de komende decennia urgenter door de wereldwijd stijgende vraag naar grondstoffen. Daarom wordt in Nederland gewerkt aan de ontwikkeling van een volledig circulaire economie in 2050. Op weg daarnaartoe streeft het waterschap om in 2030 50% minder grondstoffen te gebruiken. Circulariteit is geen extra taak, maar een transitie, een nieuwe manier van denken en doen in alle domeinen in de primaire en ondersteunende processen van onze organisatie. Om het eigen te maken onderscheiden we 3 paden:

duurzaam opdrachtgeverschap;
werken aan circulair assetmanagement;
terugwinnen van energie en grondstoffen. De waterschappen onderscheiden een top 5 aan grondstoffen die teruggewonnen kunnen worden: fosfor (struviet), cellulose, alginaat (kaumera), bioplastics en biomassa.

Wat zijn onze doelen?

Zuiver afvalwater

Bijdrage leveren aan duurzaamheid en schoon en gezond water door het zuiveren van afvalwater (aanscherping volgt in zuiveringsvisie, gelijktijdig met opstellen van dit WBP)