5. Robuust en gezond watersysteem in een klimaatbestendig gebied

Toekomstbeeld

We streven naar een goed gebalanceerd ecologisch gezond en robuust watersysteem in een klimaatbestendige regio waarin wij nu, en onze kinderen in de toekomst, van kunnen genieten, prettig kunnen wonen, werken en recreëren. We zijn weerbaar tegen klimaatverandering en voelen dit ook zo. In de steden in ons gebied is het fijn en veilig wonen langs aantrekkelijk stadswater en natuurgebieden komen mede dankzij een goede waterkwaliteit tot volle bloei. Het platteland is ingericht op toekomstige klimaatverandering en de sloten zitten vol waterleven. In het veenweidegebied is er een duurzaam toekomstperspectief voor landbouw en natuur, waarbij de veenbodemdaling en broeikasgasuitstoot fors is teruggedrongen.

Toekomstige wateropgaven kunnen we niet meer alleen opvangen binnen het watersysteem

We denken dat ons toekomstbeeld van een mooi, ecologisch gezond en robuust watersysteem met een rijke biodiversiteit te realiseren is. Maar klimaatverandering in combinatie met ruimtelijke ontwikkelingen stelt ons wel voor grote uitdagingen:

KNMI-magazine Klimaatverandering Regio Utrecht
Klimaatportaal Klimaat en Adaptatie in Utrecht

wij constateren in onze visie Toekomstbestendig Watersysteem dat we toekomstige wateropgaven door extreme regen en langdurige droogte in combinatie met ruimtelijke ontwikkelingen niet meer alleen kunnen opvangen binnen het watersysteem. Toekomstige weersextremen brengen dan hoge maatschappelijke kosten met zich mee.
de hogere watertemperatuur als gevolg van klimaatverandering leidt tot een slechtere waterkwaliteit en ecologie van het water, met hogere gezondheidsrisico’s voor onze inwoners. Ook zorgt dit voor een toename in invasieve exoten (plaagsoorten) in het water, waarvan de bestrijding flinke kosten met zich meebrengt.
het tegengaan van bodemdaling kan een negatief effect hebben op de wateropgaven: het kost extra zoet water en ook kan het risico op wateroverlast toenemen.

Wat is onze ambitie?

Wij willen samen met het gebied actief sturen op een robuust watersysteem en passend landgebruik, met een inrichting die bestand is tegen hogere temperaturen en te veel of te weinig water. We kijken daarbij naar technische en beheeroplossingen, maar ook naar passend landgebruik inclusief accepteren van overlast en beperken van risico's. Vanwege de vele raakvlakken koppelen we dit aan de aanpak voor gezond water en het tegengaan van bodemdaling. De opgaven en gebiedspartners verschillen per deelgebied, daarom is onze inzet integraal én gebiedsgericht. In zowel het stedelijke als het landelijke gebied vergroten we onze inzet in de samenwerking met onze gebiedspartners. We zoeken pro-actief aansluiting bij gebiedsontwikkeling om te sturen in de ruimtelijke inrichting en passend landgebruik (zie hoofdstuk 3). Daarnaast willen we in het stedelijke gebied meer systematisch met gemeenten in gesprek gaan over verbetermaatregelen en beheer, waaraan we ook financieel willen bijdragen.

Hierbij hebben we ook aandacht voor de recreatieve functie van water, zoals zwemmen, varen en de hengelsport. Door langere warme perioden zal de behoefte aan waterrecreatie nog verder toenemen. In het landelijk gebied werken we samen met agrariërs en natuurbeheerders aan een robuust watersysteem, het tegengaan van bodemdaling, en het creëren van levendige boerensloten en natuurwater vol leven. We willen daarbij meer gebiedsprocessen ondersteunen en ook meer ‘samen doen, samen leren’. Daarbij zoeken we aansluiting op de ontwikkelingen rond bijvoorbeeld stikstof. Voor de beheersing van (invasieve, exotische) plaagsoorten bepalen we onze inzet per soort en streven we naar een provinciebrede aanpak. Voor een aanpak van de sterk in aantal toegenomen exotische rivierkreeften, die veel schade kunnen veroorzaken, zijn we actief betrokken bij een landelijk onderzoek. Ook zetten we, samen met de sportvisserij, in op het reduceren van loodgebruik.

Samen met het gebied sturen op robuust en gezond water in een klimaatbestendige regio

Wat zijn onze doelen?

Gezond water

Leefbaar water voor mens, dier en plant. Nu en in de toekomst

In 2027 zijn de afgesproken maatregelen uitgevoerd, daarmee zijn de doelen KRW binnen bereik
In 2027 is het waterkwaliteitsniveau in het stedelijk gebied minimaal ‘zichtbaar’
In 2027 is het waterkwaliteitsniveau in boerensloten gemiddeld ‘levendig’
In 2027 is het waterkwaliteitsniveau in de natuurgebieden gemiddeld ‘levendig’

Waterrobuust en klimaatbestendig

Watersysteem en regionale waterkeringen zijn op orde

In 2027 hebben we inzicht in de staat van het watersysteem en regionale keringen en resterende opgaven, conform afspraken met provincie

Gebieden zijn waterrobuust en klimaatbestendig

In 2027 zijn gebiedsgerichte afspraken voor waterbeschikbaarheid en wateroverlast gemaakt, vastgesteld door de provincie
In 2027 zijn de belangrijkste assets van het waterschap geïnventariseerd en geclassificeerd en is een programma gestart om deze waar nodig overstromingsrobuust te maken
In 2027 zijn alle ontwikkelingen in het landgebruik in het veenweidegebied afgestemd op waterbeschikbaarheid en wateroverlast
In 2027 is het convenant duurzaam bouwen door het merendeel van de partijen in de bouw ondertekend en wordt alle nieuwbouw klimaatadaptief en overstromingsrobuust ontwikkeld
In 2027 is met andere partijen een visie en uitvoeringsprogramma Blauwe Agenda opgesteld voor een robuuster watersysteem van de Utrechtse Heuvelrug

Toekomstbestendig regionaal watersysteem

In 2027 zijn maatregelen zoetwatervoorziening West-Nederland 2e fase in uitvoering
In 2027 zijn bij besluitvorming over de strategie Klimaatbestendige Zoetwatervoorziening Hoofdwatersysteem de consequenties voor het regionale watersysteem van HDSR bekend en meegewogen
In 2027 is de uitvoeringsagenda Toekomstbestendig Watersysteem HDSR vastgesteld

Tegengaan bodemdaling

Bodemdaling en uitstoot broeikasgassen veenweidegebied is beperkt

Gebieden zijn waterrobuust en klimaatbestendig

In 2027 is er inzicht in mogelijkheden en wat nodig is voor 2030
50% minder bodemdaling in 2030 in veenweidegebied
reductie van 1 Mton CO2 (landelijk)

In 2027 zijn alle ontwikkelingen in het landgebruik in het veenweidegebied afgestemd op waterbeschikbaarheid en wateroverlast

Grondwater

Toekomstbestendig grondwaterbeheer

In 2027 is een bestuurlijke visie op grondwater opgesteld
In 2027 zijn rollen, taken en verantwoordelijkheden voor grondwaterkwaliteit helder

Biodiversiteit

Bevorderen van biodiversiteit

In 2027 zijn de huidige situatie en verbetermogelijkheden voor biodiversiteit in beeld. We voeren concrete acties uit voor een grotere biodiversiteit: